Από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
Ο αγώνας των Ελλήνων για εθνική ανεξαρτησία δικαιώθηκε με τη δημιουργία αυτόνομου (1826) και κατόπιν ανεξάρτητου (1830) κράτους. H Γ΄ Εθνική Συνέλευση της Τροιζήνας (1827) εκλέγει τον Ιωάννη Καποδίστρια Κυβερνήτη της Ελληνικής Πολιτείας (1828-1831).
Η προσπάθεια του Καποδίστρια για οργάνωση του κράτους διακόπτεται με τη δολοφονία του στις 27 Σεπτ. 1831. Η πολιτική αστάθεια τερματίζεται το 1832 με τη δημιουργία του Βασιλείου της Ελλάδος και την εκλογή του Όθωνα, δευτερότοκου γιου του βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου Α΄, ως Ελέωι Θεού μονάρχη (1832-1862).
Ο ανήλικος Όθωνας φτάνει το 1833 στο Ναύπλιο, την πρωτεύουσα, που το 1834 μεταφέρεται στην Αθήνα. Τριμελής Αντιβασιλεία -J.L. von Armansperg, J.L. von Mauer, και K.W. von Heideck- κυβερνά ως την ενηλικίωσή του (1835) και οργανώνει διοικητικά και στρατιωτικά το κράτος εν μέσω συνεχών αντιδράσεων των Ελλήνων.
Συνεχείς εξεγέρσεις για παραχώρηση συντάγματος και απομάκρυνση των Βαυαρών από τη διοίκηση, οδηγούν στην αναίμακτη επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 και την καθιέρωση Συνταγματικής Μοναρχίας το 1844. Συγχρόνως, η Ελλάδα βοηθά τα κινήματα των υπόδουλων ελληνικών περιοχών (Ήπειρος, Θεσσαλία, Μακεδονία, νησιά), συχνά με δυσβάστακτο πολιτικό κόστος διεθνώς. Το 1862 η συσσωρευμένη λαϊκή δυσαρέσκεια υποχρεώνει τον Όθωνα να εγκαταλείψει το θρόνο και τη χώρα.
Mετά την έξωση του Όθωνα, oρίστηκε ως Βασιλεύς των Ελλήνων ο Γεώργιος Α΄ (1863–1913), δευτερότοκος γιος του βασιλιά της Δανίας.
Ο κοινοβουλευτικός βίος εδραιώνεται στην Ελλάδα μετά τη διακήρυξη της αρχής της δεδηλωμένης από τον Χαρίλαο Τρικούπη το 1875. Στο εξής, τη διακυβέρνηση της χώρας αναλαμβάνει το κόμμα που κατέχει τη δεδηλωμένη πλειοψηφία του λαού, όπως αυτή εκφράζεται στις εκλογές. Στη δεκαετία του 1880 θεμελιώνονται κόμματα αρχών, που εναλλάσσονται στην εξουσία, και αναδεικνύονται αξιόλογες πολιτικές προσωπικότητες.
Τα νησιά του Ιονίου, ύστερα από μακραίωνη βενετική κυριαρχία (τέλη 15ου αι. – 1797) και σύντομη κατοχή τους από Γάλλους και Ρώσους, περιήλθαν στην προστασία της Μεγάλης Βρετανίας (1814-1864). Οι αγώνες των Επτανησίων, αλλά και πολιτικές σκοπιμότητες της εποχής, οδήγησαν στην παραχώρηση των νήσων στην Ελλάδα το 1864.
Η εξέγερση των λαών της Βαλκανικής εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οδήγησε σε νέα κρίση του Ανατολικού Ζητήματος (1875-1878). Το ελληνικό εθνικό ζήτημα αναζωπυρώθηκε. Μετά από αλλεπάλληλες διαπραγματεύσεις, υπογράφηκε το 1878 στο Βερολίνο η τελική συνθήκη ειρήνης, που οδήγησε το 1881 στην παραχώρηση της Θεσσαλίας και της επαρχίας Άρτας στην Ελλάδα.
Μετά τη δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, συνεχή επαναστατικά κινήματα εκδηλώνονται στην τουρκοκρατούμενη Κρήτη προκαλώντας παρεμβάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων. Το Κρητικό Ζήτημα συγκινούσε ιδιαίτερα την κοινή γνώμη στην Ελλάδα, που συμπαραστεκόταν με ποικίλους τρόπους στον αγώνα του νησιού, συχνά επηρεάζοντας και την εξωτερική πολιτική της χώρας. Η μεγάλη Κρητική Επανάσταση του 1866-1869, με κορυφαία στιγμή το ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου, προκάλεσε διεθνώς ευνοϊκό ρεύμα υπέρ του αγώνα των Κρητών. Τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αι. η Κρήτη βρισκόταν, με μικρά διαλείμματα, σε συνεχή αναβρασμό. Το καθεστώς αυτονομίας, που παραχωρήθηκε στο νησί το διάστημα 1899-1909 (Κρητική Πολιτεία) δεν ικανοποίησε τους Κρήτες, αντίθετα εντάθηκε ο αγώνας για Ένωση με την Ελλάδα. Αυτό επιτεύχθηκε τελικά κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1913).